Czy niektóre diety to „broń masowej zagłady”?
Tytuł oryginalny: Are some diets “mass murder”?
Tłumaczenie: BladyMamut
Richard Smith stwierdza, że od diet o niskiej zawartości tłuszczu do Atkinsa i z powrotem, diety które oparte są kiepskich podstawach odżywczych są czymś w rodzaju globalnego i niekontrolowanego eksperymentu, który może doprowadzić do złych rezultatów.
Richard Smith jest przewodniczącym Patients Know Best [Pacjenci wiedzą najlepiej]
Jean Mayer, jeden z „wielkich” nauki zajmującej się odżywianiem, powiedział w 1965 roku barwnym językiem, którym scharakteryzował spory odnośnie diet, że zalecanie ogółowi ludzi diet w skład których wchodzą tylko węglowodany było „odpowiednikiem masowego mordu.” Przekopałem się przez pięć książek o dietach i kilka kluczowych badań, aby napisać ten artykuł. Mam wrażenie, że oskarżenie o „masowy mord” można skierować do wielu graczy w tej wielkiej grze. W skrócie, śmiałe strategie zostały oparte na kruchych naukowych podstawach, a długoterminowe rezultaty mogą być przerażające.
Przypisywanie choroby lub śmiertelności do diety jest trudne do udowodnienia w naukowy sposób. Skojarzenia są tworze na podstawie badań obserwacyjnych, ale zapisywanie co dokładnie ludzie jedzą jest trudne. Jemy bardzo różnorodne, a czasem możemy zmienić naszą dietę. Następnie próby przekształcenia diety na składniki tłuszczów, węglowodanów i białek są nie rzetelne. Więc, aby powiązać spisaną dietę w krótkim okresie czasu z chorobą, a końcu śmiercią prawdopodobnie kilka dekad później jest nieuchronnie trudne.
Badania interwencyjne są również nierzetelne. W przeciwieństwie do badania medykamentów, gdzie będzie tylko jedna zmienna (przyjmowanie lub nie przyjmowanie medykamentu), badania diety obejmują więcej niż jedną zmienną, na przykład dieta z mniejszą ilością tłuszczu prawdopodobnie oznacza większą ilość przyjmowanych węglowodanów, aby dostarczyć wystarczającą ilości energii. Przestrzeganie zaleceń jest ważnym problemem w badaniach medykamentów, ale znacznie większym problemem w badaniach diet, ponieważ ludziom może być trudno przestrzegać wskazań nieznanej diety. Ponadto, badania są zwykle krótkoterminowe i rzadko kiedy obejmują twarde rezultaty takie jak zdarzenia sercowo-naczyniowe lub zgony.
John Ioannidis, bicz boży na kiepskie biomedyczne podstawy naukowe, wykazała wielką nierzetelność większości badań łączących żywienie z chorobami i śmiertelnością. Być może nie dostrzegamy złożoności relacji pomiędzy dietą i chorobą, kiedy wyłączymy z diety pojedynczy komponent, czy będzie to całkowite usunięcie tłuszczu, tłuszczów nasyconych, tłuszczów trans, cukru lub soli.
Duża tłuszczowa niespodzianka
Zdecydowanie najlepszą z książek jakie przeczytałem, aby napisać ten artykuł jest książka Niny Teicholz The Big Fat Surprise, której podtytuł brzmi „Dlaczego masło, mięso i ser należą do zdrowej diety.” Tytuł, podtytuł i okładka książki są poniżające, ale oratorska rozbiórka hipotezy, że nasycone tłuszcze są przyczyną chorób układu krążenia jest imponująca. Faktycznie książka jest głęboko niepokojąca w odkrywaniu jak przesadnie entuzjastyczni naukowcy, nauka z wątpliwymi podstawami, ogromne konflikty interesów oraz politycznie napędzani decydenci mogą doprowadzić do bardzo szkodliwych błędów. W ciągu 40 lat utwierdziłem się w tym co wiedziałem już od początku, że nauka jest działalnością człowieka, która zawiera błędy, samo oszukiwanie się, pretensjonalność, uprzedzenia, stronniczość, interes własny, okrucieństwo, oszustwo i kradzież, które to są nieodłącznie związane z wszelką działalnością człowieka, ale ta książka mną wstrząsnęła.
Nina Teicholz rozpoczyna swoje badanie od wskazania na Eskimosów, Masajów i lud Samburu z Ugandy, których pierwotnie dieta składała się z 60-80% tłuszczu i nie byli otyli, nie mieli nadciśnienia, ani chorób serca.
Hipoteza, że tłuszcze nasycone w pożywieniu są główną przyczyną chorób układu krążenia jest silnie związana z jednym człowiekiem, jest nim Ancel Benjamin Keys, biolog z Uniwersytetu Minnesota. Był niezwykłym człowiekiem i wielkim sprzedawcą, opisanym przez jego kolegę Henry Blackburna (którego miałem przyjemność poznać) jako „niezwykle inteligentnego”, ale również „szczerego do bólu i bardzo krytycznego.”
Keys przedstawił swoją” hipotezę dieta i jej wpływ na serce” na spotkaniu w Nowym Jorku w 1952 roku, gdy Stany Zjednoczone były u szczytu epidemii chorób serca. W swoim badaniu wskazał na bliski związek między śmiercią z powodu chorób serca i proporcją tłuszczu w diecie u mężczyzn w sześciu krajach (Japonia, Włochy, Anglia i Walia, Australia, Kanada i Stany Zjednoczone). Keys badał kilku mężczyzn i nie miał rzetelnego sposobu monitorowania tego co jedzą badani oraz w przypadku Japończyków i Włochów badał je zaraz po drugiej wojnie światowej, kiedy występowały niedobory żywności. Keys mógł zgromadzić dane z wielu innych krajów i ludzi (kobiet jak i mężczyzn) i użyć bardziej dokładnych metod, ale według sugestii Teicholz, znalazł to co chciał znaleźć. Kolejne badania przeprowadzone przez innych badaczy w 22 krajach wykazały niewielką korelację między ilością zgonów z powodu chorób serca i spożywaniem tłuszczu, a ci autorzy sugerują, że mogą istnieć inne przyczyny w tym tytoń i spożycie cukru.
Tłuszcz kontra cukier
Na spotkaniu Światowej Organizacji Zdrowia w 1955 roku hipoteza Keysa spotkała się z wielką krytyką. W odpowiedzi na tą krytykę zaprojektował tendencyjne Badanie z Siedmiu Krajów, które zostało opublikowane w 1970 roku i wykazało silną korelację pomiędzy tłuszczami nasyconymi (Keys zmienił hipotezę z tłuszczu w ogóle do tłuszczów nasyconych) i zgonami z powodu chorób serca. Keys nie wybrał krajów (takich jak Francja, Niemcy czy Szwajcaria), gdzie korelacja nie wyglądała tak schludnie, a na Krecie i Korfu badał tylko dziewięciu mężczyzn. Krytycy wskazywali, że choć istnieje korelacja pomiędzy krajami, nie było korelacji wewnątrz tych krajów, ani korelacji względem całkowitej śmiertelności. Ponadto, chociaż w badaniu brało udział 12 770 uczestników, żywność którą jedli została określona tylko u 3,9% badanych, a niektóre z tych badań w Grecji odbyły się w czasie Wielkiego Postu, kiedy Grecki Kościół Prawosławny zakazuje spożywania produktów zwierzęcych. Następne badania przeprowadzone przez Keysa opublikowane w 1984 roku wykazały, że różnice w konsumpcji tłuszczów nasyconych nie są w stanie wyjaśnić zmienności śmiertelności z powodu chorób serca.
Analiza danych ze Studium z Siedmiu Krajów w 1999 roku wskazywała wyższą korelację zgonów z powodu chorób serca była z ciastkami i produktami zawierającymi cukier, niż z produktami zwierzęcymi. John Yudkin z Londynu od końca 50-tych sugerował, że cukier może być ważniejszy niż tłuszcz w powstawaniu chorób serca, ale Keys odrzucił jego hipotezę kwitując ją jako „kupę bzdur”. Wielu naukowców było sceptycznych względem hipotezy nasyconych tłuszczów, ale przekonanie, że hipoteza jest prawdziwa została pochwycona przez wiodące jednostki naukowe, polityków i media w USA, krytycy byli stale uciszani, nie tylko poprzez trudności w uzyskaniu finansowania badań poddających w wątpliwość hipotezę Keysa, ale również brak wsparcia finansowego do badania innych hipotez.
Przeprowadzono serię badań interwencyjnych w celu sprawdzenia hipotezy tłuszczowej, ale były one małe, krótkoterminowe i cierpiały na problem jakim były zmiany więcej niż jednej zmiennej jednocześnie. Redakcja Lancet w 1974 roku napisała, że niewiele można było wywnioskować z tych badań. Oczywiście nie dawało to silnego poparcia dla hipotezy nasyconych tłuszczów.
Raport American Heart Association z 1961 roku był pierwszym, który zalecał zastąpienie wielonienasyconych tłuszczów (kukurydzy, olej sojowy) na tłuszcze nasycone, a w późniejszym raporcie z 1970 roku zalecali redukcję tłuszczu w ogóle. W tym czasie E.H. Ahrens, badacz lipidów z Nowego Jorku, którzy wierzył, że węglowodany były ważniejsze niż tłuszcz w powodowaniu chorób serca, obawiał się, że rozpowszechnienie diety z niską zawartością tłuszczu może doprowadzić do wzrostu otyłości i chorób przewlekłych.
Teicholz wyjaśnia, jak poprzez polityczny proces tłuszczowa hipoteza doprowadziła do masowej zmiany diety w Stanach Zjednoczonych, a następnie na arenie międzynarodowej. Nick Mottern członek Kongresu, napisał raport w którym zalecał zmniejszenie ilości spożywanego tłuszczu z 40% do 30% zapotrzebowania energetycznego, tłuszcze nasycone ograniczyć do 10%, a ilość spożywanych węglowodanów zwiększyć do 55-60%. Zalecenia te przeszły do Rekomendacji Żywieniowych dla Amerykanów, które zostały opublikowane po raz pierwszy w 1980 roku.
Potężne grupy nacisku
Można było spodziewać się, że potężne lobby amerykańskiego przemysłu mięsnego i mlecznego sprzeciwi się tym wytycznym i tak zrobiło, ale nie dali rady przeciwstawić się dużym producentom żywności takim jak General Foods, Quaker Oats, Heinz, National Biscuit Company oraz Corn Product Refining Corporation, które były zarówno mocniejsze jak i bardziej subtelne. W 1941 roku założyli Nutrition Foundation, która nawiązywała współpracę z naukowcami i wspierali finansowo zarówno konferencje jak i badania dotyczące składników odżywczych, było to w czasach zanim rozpoczęto finansowanie takich badań z publicznych pieniędzy.
Pomimo utrzymujących się wątpliwości, stało się i nadal jest globalną ortodoksją to, że tłuszcze nasycone są istotną przyczyną chorób układu krążenia oraz tym, że ludzie powinni jeść niewiele tłuszczu. Największy sprawdzian hipotezy dotyczącej nasyconych tłuszczów nadszedł z Women Health Initiative do którego zakwalifikowano 49 000 kobiet przed menopauzą w kontrolowanym eksperymencie na diecie nisko tłuszczowej, które kosztowało 725 milionów dolarów (£ 460 mln, €580 mln). Kobiety brały udział w tym badaniu przez 10 lat, a w tym czasie skutecznie udało się zmniejszyć ich całkowite spożycie tłuszczu z 37% do 29% zapotrzebowania energetycznego oraz obniżyć ilość tłuszczów nasyconych z 12,4% do 9,5%. W porównaniu z grupą kontrolną nie odnotowano zmniejszenia ilości chorób serca, udarów mózgu, ani utraty wagi.
W 2008 roku Food and Agriculture Organization zrobiła przegląd tego badania i stwierdziła, że „nie ma prawdopodobnych lub przekonujących dowodów”, że wysoki poziom tłuszczu w diecie powoduje choroby serca. W 2012 roku Cochrane zrobił przegląd 24 porównań wśród 65 508 uczestników badań i nie stwierdził żadnych korzyści płynących z całkowitej redukcji tłuszczu jak również brak wpływu na układ sercowo-naczyniowy oraz całkowitą śmiertelność. Odnotowano niewielkie zmniejszenie (ryzyko względne 0,86 (95% przedział ufności 0,77 do 0,96)) w przypadkach sercowo-naczyniowych tylko u mężczyzn.
Uznając, że hipoteza tłuszczowa rozpada się, niektórzy naukowcy, a zwłaszcza Walter Willett, profesor epidemiologii na Uniwersytecie Harvarda (którego również poznałem), rozpoczął promowanie diety śródziemnomorskiej, którą można spotkać w wielu wariantach, ale jej istotą jest w spożywanie dużej ilości owoców i warzyw, chleba i płatków zbożowych (w tym makaron i kuskus), mało mięsa i mleka, za to dużo oliwy z oliwek. Taka dieta jest o wiele przystępniejsza niż dieta nisko tłuszczowa. Połączenie własnych interesów w tym International Olive Oil Council i firmy Oldways zajmującej public reations, która promowała tą dietę, to wszystko razem z naturalną ponętnością regionu Morza Śródziemnego sprawiło, że dieta stała się popularna. Ale jej podstawy naukowe są słabe, jak wykazał przegląd Cochrane’a, a niektóre dowody pochodzą od R.B. Singh, którego badania są podejrzane.
Wzrost i upadek tłuszczów trans
Tłuszcze nasycone takie jak masło, smalec i łój, które są stałe w temperaturze pokojowej, od stuleci były stosowane do produkcji herbatników, ciastek i wielu innych rzeczy, ale kiedy tłuszcze nasycone stały się niedopuszczalne trzeba było znaleźć zamiennik. Od 80-tych lat tym substytutem stały się tłuszcze trans, które nie występują naturalnie w przyrodzie z wyjątkiem niektórych zwierząt przeżuwających, były powszechnie stosowane, a teraz możemy je znaleźć w całym naszym ciałach. Odnośnie tłuszczy trans były wątpliwości od samego początku, a Teicholz pokazuje jak skuteczne były firmy spożywcze w zwalczaniu wszelkich badań, które wskazywały na ryzyko z nimi związane. Holenderskie badanie opublikowane w 1990 roku, zasygnalizowało początek końca dla tłuszczów trans, wskazując, że dieta bogata w te tłuszcze nie tylko prowadzi do podniesionego cholesterolu LDL, ale także obniża poziom cholesterolu HDL. Coś podobnego w USA dla tłuszczy trans zrobił Willett gdy wypowiedział te słowa odnośnie diety śródziemnomorskiej: „Przeprowadzamy eksperyment w całym kraju, który nie jest, ani kontrolowany, ani monitorowany.”
FDA w 2003 roku wezwało do znakowania tłuszczy trans na etykietach, a w 2014 roku wprowadzono zakaz ich stosowania. Wymóg znakowania sygnalizował powolny koniec, kiedy FDA wydało orzeczenie, że około 42 720 przetworzonych produktów żywnościowych w USA zawierało tłuszcze trans. Niemożność powrotu do tłuszczów nasyconych (z powodu głęboko zakorzenionych przekonań, że są złe w połączeniu z dalszym wspieraniem tej idei przez American Heart Association) oznaczało, że producenci żywności musieli znaleźć nowego zastępcę, czyli estryfikowane tłuszcze, które mogą być tak samo złe jak tłuszcze trans. I ponownie będzie to masowy niekontrolowany eksperyment.
Inną konsekwencją hipotezy tłuszczowej jest to, że na całym świecie do diety włączono znacznie więcej węglowodanów w tym cukier i syrop kukurydziany o wysokiej zawartości fruktozy, które są tanie i bardzo słodkie. Jest to „źródło kalorii, ale nie składników odżywczych.” Coraz więcej naukowców uważa, że nadmiar rafinowanych węglowodanów napędza globalną epidemię otyłości, cukrzycy i niezakaźnych chorób. Kwestionują oni idee, że przytyjemy tylko dlatego, że spożywana energia przekracza energię, którą zużywamy, zamiast tego mówią, że węglowodany „wywołują reakcję hormonalną, która prowadzi to tego, że cześć spożytego paliwa zostaje skierowana do przechowywania jako tłuszcz.” Na podstawie tej hipotezy można powiedzieć, że biedni ludzie są otyli (co jest prawdą w wielu społecznościach) nie dlatego, że się przejadają lub są leniwi, ale dlatego, że spożywają duże ilości rafinowanych węglowodanów, które są najtańszym źródłem energii, która powodują, że stają się otyli.
Atkins i Ornish
Myślenie w tym kierunku doprowadziło do diety zalecanej przez amerykańskiego lekarza Roberta Atkinsa, w której drastycznie ograniczone są węglowodany, ale dozwolone są dowolne ilość białka i tłuszczu. Nie jest to nowy pomysł tylko ponownie odkryta dieta promowana przez Williama Bantinga w jego bestsellerowej książce Letter on Corpulence, a porady były powszechnie zalecane przez władze medyczne do lat 50-tych XX wieku. Dieta ta została sprawdzona w badaniu trwającym przynajmniej rok „A to Z Weight Loss Study” na 311 kobietach z nadwagą i otyłością przed menopauzą i została porównana z trzema innymi dietami w tym z dietą promowaną przez innego lekarza z USA Deana Ornisha, której wymogiem było to, aby mniej niż 10% energii pochodziło z nasyconych tłuszczów. Kobiety na diecie Atkinsa straciły na wadze więcej i „doświadczały korzystniejszych ogólnych efektów metabolicznych” w tym spadek ciśnienia rozkurczowego o 4,4 mm Hg w stosunku do kobiet na diecie Ornisha o 2,1 mm Hg.
Czytanie tych książek jak również sięganie do oryginalnych badań było otrzeźwiającym doświadczeniem. Udana próba redukcji tłuszczu zarówno w diecie Amerykanów jak i innych krajach na całym świecie stała się globalnym i niekontrolowanym eksperymentem, który jak wszystkie eksperymenty może również doprowadzić do złych wyników. Co więcej, to zainicjowało to kolejne zestawy niekontrolowanych globalnych eksperymentów, które nadal trwają. Nina Teicholz wykonała niezwykłą pracę analizując to jak słabe podstawy naukowe, silne osobowości, interesy własne i doraźne cele polityczne zainicjowały serię tych eksperymentów. Cytuje ona Nancy Harmon Jenkins, autorkę Książki kucharskiej diety śródziemnomorskiej i jednego z założycieli Oldways mówiących „światowa żywność jest szczególnym łupem konsumpcji, ponieważ tak wiele pieniędzy zarabia się na żywności i tak wiele zależy od tego co mówią i jakie są opinie ekspertów.” Z pewnością już czas na lepszą naukę i pokorę wśród ekspertów.
bladymamut 